Załącznik

do uchwały Nr XXX/169/06

Rady Gminy Bakałarzewo

z dnia 27 lipca 2006 r.

 

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Bakałarzewo na lata 2006 - 2012.

 

Wstęp.

            Kryzysy różnego rodzaju występujące we współczesnym świecie powodują wzrost bezrobocia, a w związku z tym pogorszenie warunków bytu ludności i zwiększenie sfery ubóstwa.

Występujące zagrożenia powinny być dostrzegane i uwzględniane w polityce gospodarczej i społecznej państwa.

Podejmowane w związku z tym działania winny zapobiegać wszystkim kryzysom, ograniczać ich negatywne skutki oraz rozwiązywać kwestie społeczne.

            W tym celu na szczeblu gminnym powinna być opracowana i realizowana gminna strategia rozwiązywania problemów społecznych co jest jednym z zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym w zakresie pomocy społecznej.

Celem Strategii jest osiągnięcie takiego stanu, aby społeczeństwo, to jest jednostki jak i rodziny oraz grupy osób były zdolne w największym możliwym zakresie - bez stałej ingerencji instytucji państwowych i samorządowych - rozwiązywać pojawiające się przed nimi problemy i zagrożenia, a instytucje powinne pełnić tylko rolę pomocniczą.

Skutecznie pomóc - to także pozbawić uprawnień do pomocy społecznej poprzez usunięcie bądź ograniczenie dysfunkcji, wyprowadzić z grupy ryzyka w każdym przypadku, kiedy to jest możliwe. Skuteczność takich działań jest uwarunkowana kompleksowym podejściem do problemu i wprowadzeniem systemowych rozwiązań.

            Strategia rozwiązywania problemów społecznych gminy Bakałarzewo została opracowana w oparciu o diagnozę problemów występujących na terenie gminy, co pozwoli określić także przyczyny i źródła ich powstawania.

Diagnozę sporządzono w oparciu o dane będące w dyspozycji Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej uzyskane w toku bieżącej działalności, dane uzyskane z Powiatowego Urzędu Pracy w Suwałkach, szkól z terenu gminy, Policji, Ośrodka Zdrowia.

Część I. Diagnoza.

1. Charakterystyka gminy.

Gmina Bakałarzewo to typowo gmina rolnicza obejmująca obszar o pow. 123 km kw. położona w północnej części województwa podlaskiego.Sąsiaduje z 3 gminami wiejskimi powiatu suwalskiego: Raczki,Filipów, Suwałki oraz  gminą Olecko (powiat olecki).Miejscowość Bakałarzewo znajduje się w odległości 20 km od Suwałk, gdzie mają siedzibę instytucje państwowe oraz inne istytucje specjalistyczne niezbędne do rozwiązywania różnych problemów mieszkańców.W skład gminy wchodzą 33 miejscowości, w tym 32 sołeckie.Liczba ludności gminy wynosiła na dzień 31 grudnia 2005 r. 3245 osób.Na terenie gminy działają następujące instytucje i zakłady obsługujące mieszkańców gminy:

- Urząd Gminy,

- Biblioteka Publiczna z 2 filiami   w   terenie ( w Starym Skazdubie i Starej Chmielówce

- Ośrodek Zdrowia,

- Posterunek Policji,

- Urząd Pocztowy,

- Oddział Banku Spółdzielczego w Suwałkach

- Punkt Apteczny,

- Posterunek Energetyczny,

- Spółdzielnia Usług Rolniczych,

- Spółdzielnia Mieszkaniowa,

- Gimnazjum i 3 Szkoły Podstawowe,

- Parafia Rzymsko - Katolicka,

- sklepy spożywczo-przemysłowe i z art. przemysłowymi, w tym typowe z artykułami do obsługi rolnictwa,

- inni prywatni przedsiębiorcy prowadzący działalność usługową dla ludności.

2. Diagnoza problemów społecznych występujących na terenie gminy.

            Na ogólną liczbę mieszkańców 3245 osób, w wieku przedprodukcyjnym to jest w wieku 0 - 18 lat jest 769 osób, w wieku produkcyjnym, czyli w wieku 18 - 60 lat kobiety i 65 lat mężczyźni jest 1907 osób i w wieku poprodukcyjnym, to jest w wieku po 60 roku życia kobiet i 65 roku życia mężczyzn jest 569 osób.

Należy uwzględnić fakt, że z grupy osób wieku produkcyjnego spora część nie pracuje ze względu na stan zdrowia i związaną z tym niepełnosprawność.

            Najbardziej dominującymi problemami na terenie gminy są:

- niepełnosprawność,

- bezrobocie ze szczególnym uwzględnieniem bezrobocia długotrwałego,

- bezradność w sprawach opiekuńczo - wychowawczych,

- opieka nad osobami starszymi,

- nadużywanie alkoholu prowadzące do alkoholizmu i przemoc domowa.

3. Identyfikacja występujących problemów.

1) Niepełnosprawność.

            Na terenie gminy zamieszkuje 218 osób niepełnosprawnych, w tym 18 dzieci.

Problem osób niepełnosprawnych wiąże się głównie z ograniczonymi możliwościami zakupu sprzętu ułatwiającego komunikowanie się i samoobsługę, kosztowną i trudnodostępną rehabilitację.

Problemem tych osób są również bariery architektoniczne nie tylko w miejscu zamieszkania osoby niepełnosprawnej, ale również w budynkach użyteczności publicznej.

Na terenie gminy żaden taki budynek nie ma takiego przystosowania, jakim jest choćby podjazd przy wejściu do budynku.

Niepełnosprawni bądź osoby wychowujące dziecko niepełnosprawne, czy też opiekujące się osobą niepełnosprawną spotykają się z problemami natury psychologicznej i społecznej związanymi z trudnością akceptacji samych siebie i swoich schorzeń.

Najbardziej dominującym problemem związanym z niepełnosprawnością odnoszącym się do osób zamieszkałych na terenie gminy jest poza likwidacją barier architektonicznych potrzeba zorganizowania w niedługim już czasie opieki nad dorosłymi niepełnosprawnymi, którzy są niepełnosprawni od dzieciństwa.

Obecnie opiekę nad nimi sprawują rodzice będący w większości już w wieku starszym, a lada moment ich zabraknie.

Na terenie gminy zamieszkuje 15 takich osób, które z czasem będą wymagały całkowitej całodobowej pomocy i opieki.

2) Bezrobocie.

            Bezpośrednim i najbardziej widocznym skutkiem bezrobocia jest obniżenie standardu materialnego rodzin prowadzącego w rezultacie do ubóstwa i konieczności korzystania z pomocy społecznej.

Bezrobocie szczególnie długotrwałe powoduje zmianę sytuacji społecznej i emocjonalnej całej rodziny, zarówno dorosłych jak i dzieci.

Częstym zjawiskiem jest izolacja społeczna samego bezrobotnego jak i całej rodziny.

Bezrobocie mężczyzn ma znacznie bardziej negatywne skutki dla rodziny niż bezrobocie kobiet. Mężczyzna bezrobotny doświadcza obniżenia swojej pozycji, utraty autorytetu, co powoduje w wielu przypadkach sięganie po alkohol i wśród bezrobotnych staje się zjawiskiem masowym.

Na terenie naszej gminy jest około 165 osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy, w tym długotrwale pozostających bez pracy, to jest powyżej 2 lat - 28 osób.

Z pomocy społecznej korzystało na przełomie lat 2003 - 2005, 30 - 35 rodzin, gdzie 1 lub 2 osoby z rodziny pozostawało bez pracy.

3) Bezradność w sprawach opiekuńczo - wychowawczych.

            Niezaradność rodziny w opiece i wychowaniu dzieci występuje najczęściej w rodzinach wielodzietnych i niepełnych i łączy się z innymi dysfunkcjami, przede wszystkim z alkoholizmem i przemocą domową. jak również problemami wychowawczymi w środowisku rodzinnym i szkolnym ujawniającymi się w postaci zachowań agresywnych, buntowniczych, łamania przez dzieci i młodzież panujących obyczajów, norm i wartości.

Rodziny te korzystają z pomocy społecznej  z różnych form.

W latach 2003 - 2005, 28-32 rodziny korzystało ze świadczeń pomocy społecznej z powodu powyższego problemu.

4) Opieka nad osobami starszymi.

            Starość i różnego rodzaju schorzenia wieku starczego prowadzą do tego, ze osoba nie jest w stanie funkcjonować samodzielnie, tzn. prowadzić swoje gospodarstwo domowe i wykonywać czynności samoobsługowe.

Dlatego też potrzebuje pomocy osób drugich w większym lub mniejszym zakresie.

Osoby starsze mieszkające w rodzinach wielopokoleniowych mogą w wielu przypadkach liczyć na pomoc i opiekę młodszych członków rodziny.

Trudniej jest uzyskać pomoc osobom w tym wieku mieszkającym samotnie, gdzie dzieci zajęte pracą i swoją rodziną mieszkają w znacznych odległościach od rodziców i trudno jest im opiekować się starszymi rodzicami.

Zdarzają się też przypadki, że starsze osoby nie mają dzieci ani też innej dalszej rodziny mogącej się nimi zająć i w przypadku obłożnej choroby czy też niedołęstwa spowodowanego wiekiem pozostaje im tylko wystąpienie z prośbą do GOPS o skierowanie do domu pomocy społecznej czy też pomoc w wyszukaniu wolnego miejsca w zakładzie pielęgnacyjno - opiekuńczym.

Na naszym terenie jest 25 takich samotnych osób, które z czasem, być może już niedługim będą potrzebowały opieki całodobowej, a więc umieszczenia w ww. instytucjach.

5. Alkoholizm i przemoc domowa.

            Nadużywanie napojów alkoholowych doprowadzające do uzależnienia od nich i związana bardzo często z tym przemoc domowa jest w naszym kraju jednym z najpoważniejszych problemów społecznych.

W naszej gminie zjawisko to stwarza problem złożony i trudny do przezwyciężenia.

Rodziny, które to dotyka, wstydzą się tego problemu i nie chcą go sygnalizować, mówić o tym i w nim tkwią, a z nimi ich najbliżsi, przy czym cierpią na tym najbardziej dzieci. Może to prowadzić do tego i często tak jest, że dzieci wynoszą z domu taki model rodziny i powielają go w swoim dorosłym już życiu.

Niepokojącym jest fakt, że po alkohol sięgają dzieci w co raz młodszym wieku.

Dlatego ważne jest tu bardzo oddziaływanie profilaktyczne.

Rodzin z powyższym problemem korzystających z pomocy społecznej jest 14.

 

Część II. Strategia rozwiązywania problemów społecznych.

1. Cel strategiczny:

Stworzenie warunków do umożliwienia osobom i rodzinom przezwyciężenia trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie sami pokonać wykorzystując własne możliwości i środki.

2. Cele operacyjne:

1) Pomoc niepełnosprawnym ze szczególnym uwzględnieniem osób niepełnosprawnych od dzieciństwa.

2) Pomoc  osobom  i  rodzinom   zagrożonym   dysfunkcjami,  w  szczególności bezrobociem i alkoholizmem.

3) Rozszerzenie oferty usług na rzecz ludzi starych.

4) Pomoc na rzecz dzieci i rodzin w związku z bezradnością w sprawach opiekuńczo - wychowawczych..

5) Podniesienie poziomu kwalifikacji i doskonalenie zawodowe pracowników zatrudnionych w Ośrodku Pomocy Społecznej.

 

CEL OPERACYJNY NR 1.

1. Pomoc osobom niepełnosprawnym ze szczególnym uwzględnieniem osób niepełnosprawnych od dzieciństwa.

 

            Choroba i niepełnosprawność to czynniki, które prowadzą do pogorszenia kondycji finansowej każdej rodziny, bez względu na jej przynależność społeczno - zawodową i miejsce zamieszkania.

Sytuacja ta z jednej strony pociąga za sobą efekt wydatków na leczenie, rehabilitację i różnego typu świadczenia będące udziałem rodziny, z drugiej zaś strony następuje ograniczenie dochodów poprzez utratę pracy i przejścia na rentę, ograniczenia aktywności zawodowej i możliwości zarobkowania innych członków rodziny zobowiązanych do świadczeń opiekuńczych.

2. Kierunki działania:

1) Zintegrowanie osób niepełnosprawnych ze społeczeństwem i umożliwienie im pełnego uczestnictwa w życiu społecznym poprzez pracę socjalną z osobami niepełnosprawnymi.

2) Doradztwo specjalistyczne i pomoc ekonomiczna (w myśl ustawy o pomocy społecznej).

3) Pomoc przy współpracy Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w organizowaniu turnusów rehabilitacyjnych dla osób niepełnosprawnych, wypożyczaniu sprzętu rehabilitacyjnego oraz pobytu w Ośrodku Wsparcia dla Osób z zaburzeniami psychicznymi.

4) Partycypowanie w kosztach utrzymania Warsztatu Terapii Zajęciowej funkcjonującego w sąsiedniej gminie i kosztach dowozu osób niepełnosprawnych zamieszkałych w naszej gminie do tej instytucji.

5) Likwidacja barier architektonicznych w najważniejszych obiektach użyteczności publicznej położonych na terenie gminy.

6) Wczesna interwencja w stosunku do rodzin z małymi dziećmi niepełnosprawnymi w celu objęcia pełną profesjonalną opieką.

7) Stworzenie warunków do dalszego funkcjonowania i życia osieroconym dorosłym niepełnosprawnym od dzieciństwa.

3. Przewidywane efekty:

1) Usprawnienie fizyczne i społeczne osób niepełnosprawnych.

2) Odciążenie rodzin z osobami niepełnosprawnymi oraz poprawa ich sytuacji materialno - bytowej.

3) Zapewnienie dalszego życia w godnych warunkach niepełnosprawnym, którzy już nigdy nie osiągną sprawności w stopniu umożliwiającym samodzielne funkcjonowanie.

CEL OPERACYJNY NR 2.

1. Pomoc osobom i rodzinom zagrożonym dysfunkcjami, w szczególności bezrobociem i alkoholizmem.

 

Okres bezrobocia członka rodziny dla wielu gospodarstw domowych jest szczególnie trudny głównie w środowiskach, gdzie bezrobotny był jedynym żywicielem rodziny.

Brak zatrudnienia wpływa negatywnie nie tylko na ekonomiczną kondycję rodziny, ale także na pozamaterialne kwestie życia rodzinnego.

Prowadzi także do nadużywania alkoholu i również często z tym związanej przemocy domowej.

 

 

 

2. Kierunki działania:

1) Umożliwienie osobom i rodzinom dostępu do bezpłatnego poradnictwa specjalistycznego - dalsze finansowanie związane z funkcjonowaniem Punktu Konsultacyjnego.

2) Prowadzenie wszechstronnej pracy z rodziną na bazie pracy socjalnej i wykorzystywanie różnorodnych metod i technik kontraktu socjalnego.

3) Pozyskiwanie środków na właściwą pomoc osobom i rodzinom jej potrzebującym

4) Współpraca z Powiatowym Urzędem Pracy w zakresie pośrednictwa pracy i doskonalenia zawodowego osób bezrobotnych.

5) Współpraca pracowników Ośrodka ze szkołami, Policją oraz Gminną Komisją Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

6) Wszelkie inne działania profilaktyczne zawarte w co roku przyjmowanym przez Radę Gminy Gminnym Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

3. Przewidywane efekty:

1) Rozwój niezbędnej infrastruktury pomocowej poprzez pozyskiwane środki finansowe.

2) Zwiększenie aktywności własnej osób i rodzin.

3) Możliwość kompleksowego rozwiązywania występujących problemów dzięki współpracy wszystkich służb.

CEL OPERACYJNY NR 3.

1. Rozszerzenie oferty usług na rzecz ludzi starych.

            Ogólna dostępność do usług bytowych, urzędowych, mieszkaniowych, zdrowotnych a nawet intelektualnych ułatwia życie ludziom starszym i wydłuża okres ich samodzielności społecznej.

Nieunikniony proces starzenia się stwarza konieczność podjęcia przez społeczeństwo wielu zadań.

2. Kierunki działania:

1) Promowanie aktywnego trybu życia osób starszych poprzez wspieranie różnych form działalności i inicjatyw - współpraca z Ośrodkiem Kultury w celu zawiązania i funkcjonowania „Klubu Seniora”.

2) Rozszerzenie usług pielęgnacyjnych i opiekuńczych dla osób starszych w miejscu zamieszkania szczególnie poza miejscowością Bakałarzewo.

3) Wdrażanie rządowego programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” ze szczególnym nastawieniem na dowóz posiłków do osób starszych samotnych.

4) Umieszczanie w domach pomocy społecznej osób wymagających całodobowej opieki i pielęgnacji.

3. Przewidywane efekty:

1) Zagospodarowanie czasu wolnego osób starszych.

2) Zapewnienie komfortu psychicznego oraz poczucia bezpieczeństwa osobom starszym poprzez zabezpieczenie ich funkcjonowania w środowisku lokalnym.

3) Włączenie osób starszych do życia w społeczności lokalnej.

4) Zapewnienie godnego dożycia tych osób poprzez poszerzony wachlarz usług i umieszczanie w domach pomocy społecznej.

CEL OPERACYJNY NR 4.

1. Pomoc na rzecz osób i rodzin w związku z bezradnością w sprawach opiekuńczo - wychowawczych.

            Przyczyną zjawiska bezradności są pogarszające się warunki życia wielu rodzin, któremu towarzyszą:

- bezrobocie i alkoholizm,

- brak kontroli nad spędzaniem wolnego czasu przez dzieci i młodzież,

- niedostateczna oferta atrakcyjnych form spędzania czasu wolnego i możliwości rozwijania
   zainteresowań,

- udział młodzieży w używaniu środków odurzających i spożywaniu alkoholu,

- niski poziom umiejętności rozwiązywania własnych problemów.

2. Kierunki działania:

1) Wspieranie rodzin w samodzielnym rozwiązywaniu trudnych sytuacji życiowych poprzez zapewnienie dostępu do bezpłatnego korzystania z porad specjalistów, w tym w szczególności: pedagoga, psychologa, prawnika i terapeuty.

2) Budowanie grup samopomocowych w szkołach oraz w grupach rówieśniczych.

3) Stworzenie systemu działań środowiskowych i instytucjonalnych dla rodzin ukierunkowanych na pomoc dzieciom i młodzieży, a także innych przedsięwzięć zawartych w Gminnym Systemie Profilaktyki i Opieki nad Dzieckiem i Rodziną.

4) Działalność profilaktyczna z zakresu przeciwdziałania narkomanii i alkoholizmowi zawarta w Gminnym Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

3. Przewidywane efekty:

1) Kształtowanie umiejętności pełnienia właściwych ról rodziców zgodnie z przyjętymi normami.

2) Socjalizacja rodziców, dzieci i młodzieży.

3) Integracja działań pomiędzy różnymi instytucjami i organizacjami działającymi na rzecz dzieci i rodzin.

4) Stabilizacja problemów i przeciwdziałanie ich dalszemu pogłębianiu się.

 

CEL OPERACYJNY NR  5.

 

1. Podnoszenie poziomu kwalifikacji i doskonalenie zawodowe pracowników oraz zwiększenie zatrudnienia pracowników socjalnych w Ośrodku Pomocy Społecznej.

 

            Szansą na skuteczne funkcjonowanie w pomocy społecznej i zmniejszenie ilości osób zmuszonych sytuacją do korzystania ze świadczeń jest przedsiębiorczość, czyli twórcze rozwiązywanie problemów i dążenie do sukcesu przez pracowników ośrodka pomocy społecznej.

Aby to osiągnąć szczególnie istotną kwestią jest kształcenie pracowników i poszukiwanie takich dyscyplin, które umożliwiłyby im doskonalenie zawodowe.

2. Kierunki działania:

1) Zwiększenie roli pracy socjalnej w działalności ośrodka pomocy społecznej.

2) Uczestnictwo w sesjach szkoleniowych, konferencjach oraz warsztatach zajęciowych w zakresie samodoskonalenia i kształcenia pracowników socjalnych.

3) Podjęcie nauki przez pracownika socjalnego w celu uzyskania specjalizacji I i II stopnia w zakresie pomocy społecznej.

4) Uświadomienie roli i  zadań pracownika socjalnego w środowisku lokalnym poprzez upowszechnienie etosu zawodowego pracownika socjalnego.

3. Przewidywane efekty:

1) Podniesienie jakości oferowanych przez ośrodek pomocy społecznej usług.

2) Skuteczniejsze działania pracowników służb społecznych.

3) Podniesienie statusu zawodowego pracownika socjalnego.

Część III. Przebieg realizacji założeń.

            Strategia rozwiązywania problemów społecznych tu przedstawiona obejmuje teren gminy Bakałarzewo.

Uczestniczyć w niej będą mieszkańcy, instytucje i organizacje.

Realizacja celów i zadań następowała będzie przy współpracy społeczności lokalnej oraz instytucji miejscowych i zamiejscowych takich jak:

 

1. Powiatowy Urząd Pracy w Suwałkach,

2. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Suwałkach.

3. Dom Pomocy Społecznej w Suwałkach.

4. Ośrodek Zdrowia.

5. Punkt Konsultacyjny Ośrodka Interwencji Kryzysowej.

6. Gminna Komisja Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

7. Ośrodek Kultury.

8. Posterunek Policji

9. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Suwałkach.

10. Gimnazjum i szkoły podstawowe.

 

            Realizacja zadań odbywać się będzie w ciągu najbliższych sześciu lat.

Powodzenie ich i przebieg będzie zależny od ścisłej współpracy tych podmiotów, sytuacji w gminie i środków finansowych, które będą przeznaczane na urzeczywistnienie przedstawionych zadań.

Ośrodek Pomocy Społecznej w Bakałarzewie przeznaczy na realizacje działań środki własne, ponad to będzie ubiegać się o dofinansowanie z innych źródeł.

 

            Określone warunki gwarantują skuteczność realizacji zadań, a mianowicie:

 

1. Uświadomienie społeczności lokalnej znaczenia realizacji zaplanowanych przedsięwzięć.

2. Konsekwentne wdrażanie w życie zaplanowanych zadań.

3. Działania na rzecz pozyskiwania dodatkowych środków z innych źródeł niż budżet samorządowy.

4. Upowszechnienie celów i zadań wśród mieszkańców gminy.

 

            Program ten jest cały czas „Otwarty” na społeczną dyskusję oraz konstruktywne uwagi i wnioski.