Załącznik
do uchwały Nr XXX/169/06
Rady Gminy Bakałarzewo
z dnia 27 lipca 2006 r.
Strategia
Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Bakałarzewo na lata 2006 - 2012.
Wstęp.
Kryzysy różnego rodzaju występujące
we współczesnym świecie powodują wzrost bezrobocia, a w związku z tym
pogorszenie warunków bytu ludności i zwiększenie sfery ubóstwa.
Występujące
zagrożenia powinny być dostrzegane i uwzględniane w polityce gospodarczej i
społecznej państwa.
Podejmowane
w związku z tym działania winny zapobiegać wszystkim kryzysom, ograniczać ich
negatywne skutki oraz rozwiązywać kwestie społeczne.
W tym celu na szczeblu gminnym
powinna być opracowana i realizowana gminna strategia rozwiązywania problemów
społecznych co jest jednym z zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym w
zakresie pomocy społecznej.
Celem
Strategii jest osiągnięcie takiego stanu, aby społeczeństwo, to jest jednostki
jak i rodziny oraz grupy osób były zdolne w największym możliwym zakresie - bez
stałej ingerencji instytucji państwowych i samorządowych - rozwiązywać
pojawiające się przed nimi problemy i zagrożenia, a instytucje powinne pełnić
tylko rolę pomocniczą.
Skutecznie
pomóc - to także pozbawić uprawnień do pomocy społecznej poprzez usunięcie bądź
ograniczenie dysfunkcji, wyprowadzić z grupy ryzyka w każdym przypadku, kiedy
to jest możliwe. Skuteczność takich działań jest uwarunkowana kompleksowym
podejściem do problemu i wprowadzeniem systemowych rozwiązań.
Strategia rozwiązywania problemów
społecznych gminy Bakałarzewo została opracowana w oparciu o diagnozę problemów
występujących na terenie gminy, co pozwoli określić także przyczyny i źródła
ich powstawania.
Diagnozę
sporządzono w oparciu o dane będące w dyspozycji Gminnego Ośrodka Pomocy
Społecznej uzyskane w toku bieżącej działalności, dane uzyskane z Powiatowego
Urzędu Pracy w Suwałkach, szkól z terenu gminy, Policji, Ośrodka Zdrowia.
Część I. Diagnoza.
1. Charakterystyka gminy.
Gmina
Bakałarzewo to typowo gmina rolnicza obejmująca obszar o pow. 123 km kw.
położona w północnej części województwa podlaskiego.Sąsiaduje z 3 gminami
wiejskimi powiatu suwalskiego: Raczki,Filipów, Suwałki oraz gminą Olecko (powiat olecki).Miejscowość
Bakałarzewo znajduje się w odległości 20 km od Suwałk, gdzie mają siedzibę
instytucje państwowe oraz inne istytucje specjalistyczne niezbędne do
rozwiązywania różnych problemów mieszkańców.W skład gminy wchodzą 33
miejscowości, w tym 32 sołeckie.Liczba ludności gminy wynosiła na dzień 31
grudnia 2005 r. 3245 osób.Na terenie gminy działają następujące instytucje i
zakłady obsługujące mieszkańców gminy:
- Urząd
Gminy,
- Biblioteka Publiczna z 2
filiami w terenie ( w Starym Skazdubie i Starej Chmielówce
- Ośrodek
Zdrowia,
- Posterunek
Policji,
- Urząd
Pocztowy,
- Oddział
Banku Spółdzielczego w Suwałkach
- Punkt
Apteczny,
- Posterunek
Energetyczny,
- Spółdzielnia
Usług Rolniczych,
- Spółdzielnia
Mieszkaniowa,
- Gimnazjum
i 3 Szkoły Podstawowe,
- Parafia
Rzymsko - Katolicka,
- sklepy
spożywczo-przemysłowe i z art. przemysłowymi, w tym typowe z artykułami do obsługi rolnictwa,
- inni
prywatni przedsiębiorcy prowadzący działalność usługową dla ludności.
2. Diagnoza problemów społecznych występujących na terenie gminy.
Na ogólną liczbę mieszkańców 3245
osób, w wieku przedprodukcyjnym to jest w wieku 0 - 18 lat jest 769 osób, w
wieku produkcyjnym, czyli w wieku 18 - 60 lat kobiety i 65 lat mężczyźni jest
1907 osób i w wieku poprodukcyjnym, to jest w wieku po 60 roku życia kobiet i
65 roku życia mężczyzn jest 569 osób.
Należy
uwzględnić fakt, że z grupy osób wieku produkcyjnego spora część nie pracuje ze
względu na stan zdrowia i związaną z tym niepełnosprawność.
Najbardziej
dominującymi problemami na terenie gminy są:
- niepełnosprawność,
- bezrobocie ze szczególnym uwzględnieniem bezrobocia
długotrwałego,
- bezradność w sprawach opiekuńczo - wychowawczych,
- opieka nad osobami starszymi,
- nadużywanie alkoholu prowadzące do alkoholizmu i przemoc domowa.
3. Identyfikacja występujących problemów.
1) Niepełnosprawność.
Na terenie gminy zamieszkuje 218
osób niepełnosprawnych, w tym 18 dzieci.
Problem
osób niepełnosprawnych wiąże się głównie z ograniczonymi możliwościami zakupu
sprzętu ułatwiającego komunikowanie się i samoobsługę, kosztowną i
trudnodostępną rehabilitację.
Problemem
tych osób są również bariery architektoniczne nie tylko w miejscu zamieszkania
osoby niepełnosprawnej, ale również w budynkach użyteczności publicznej.
Na
terenie gminy żaden taki budynek nie ma takiego przystosowania, jakim jest
choćby podjazd przy wejściu do budynku.
Niepełnosprawni
bądź osoby wychowujące dziecko niepełnosprawne, czy też opiekujące się osobą
niepełnosprawną spotykają się z problemami natury psychologicznej i społecznej
związanymi z trudnością akceptacji samych siebie i swoich schorzeń.
Najbardziej
dominującym problemem związanym z niepełnosprawnością odnoszącym się do osób
zamieszkałych na terenie gminy jest poza likwidacją barier architektonicznych
potrzeba zorganizowania w niedługim już czasie opieki nad dorosłymi
niepełnosprawnymi, którzy są niepełnosprawni od dzieciństwa.
Obecnie
opiekę nad nimi sprawują rodzice będący w większości już w wieku starszym, a
lada moment ich zabraknie.
Na
terenie gminy zamieszkuje 15 takich osób, które z czasem będą wymagały
całkowitej całodobowej pomocy i opieki.
2) Bezrobocie.
Bezpośrednim i najbardziej widocznym
skutkiem bezrobocia jest obniżenie standardu materialnego rodzin prowadzącego w
rezultacie do ubóstwa i konieczności korzystania z pomocy społecznej.
Bezrobocie
szczególnie długotrwałe powoduje zmianę sytuacji społecznej i emocjonalnej
całej rodziny, zarówno dorosłych jak i dzieci.
Częstym
zjawiskiem jest izolacja społeczna samego bezrobotnego jak i całej rodziny.
Bezrobocie
mężczyzn ma znacznie bardziej negatywne skutki dla rodziny niż bezrobocie
kobiet. Mężczyzna bezrobotny doświadcza obniżenia swojej pozycji, utraty
autorytetu, co powoduje w wielu przypadkach sięganie po alkohol i wśród
bezrobotnych staje się zjawiskiem masowym.
Na
terenie naszej gminy jest około 165 osób bezrobotnych zarejestrowanych w
Powiatowym Urzędzie Pracy, w tym długotrwale pozostających bez pracy, to jest
powyżej 2 lat - 28 osób.
Z
pomocy społecznej korzystało na przełomie lat 2003 - 2005, 30 - 35 rodzin,
gdzie 1 lub 2 osoby z rodziny pozostawało bez pracy.
3) Bezradność w sprawach opiekuńczo - wychowawczych.
Niezaradność rodziny w opiece i
wychowaniu dzieci występuje najczęściej w rodzinach wielodzietnych i niepełnych
i łączy się z innymi dysfunkcjami, przede wszystkim z alkoholizmem i przemocą
domową. jak również problemami wychowawczymi w środowisku rodzinnym i szkolnym
ujawniającymi się w postaci zachowań agresywnych, buntowniczych, łamania przez
dzieci i młodzież panujących obyczajów, norm i wartości.
Rodziny
te korzystają z pomocy społecznej z
różnych form.
W
latach 2003 - 2005, 28-32 rodziny korzystało ze świadczeń pomocy społecznej z
powodu powyższego problemu.
4) Opieka nad osobami starszymi.
Starość i różnego rodzaju schorzenia
wieku starczego prowadzą do tego, ze osoba nie jest w stanie funkcjonować
samodzielnie, tzn. prowadzić swoje gospodarstwo domowe i wykonywać czynności
samoobsługowe.
Dlatego
też potrzebuje pomocy osób drugich w większym lub mniejszym zakresie.
Osoby
starsze mieszkające w rodzinach wielopokoleniowych mogą w wielu przypadkach
liczyć na pomoc i opiekę młodszych członków rodziny.
Trudniej
jest uzyskać pomoc osobom w tym wieku mieszkającym samotnie, gdzie dzieci
zajęte pracą i swoją rodziną mieszkają w znacznych odległościach od rodziców i
trudno jest im opiekować się starszymi rodzicami.
Zdarzają
się też przypadki, że starsze osoby nie mają dzieci ani też innej dalszej
rodziny mogącej się nimi zająć i w przypadku obłożnej choroby czy też
niedołęstwa spowodowanego wiekiem pozostaje im tylko wystąpienie z prośbą do
GOPS o skierowanie do domu pomocy społecznej czy też pomoc w wyszukaniu wolnego
miejsca w zakładzie pielęgnacyjno - opiekuńczym.
Na
naszym terenie jest 25 takich samotnych osób, które z czasem, być może już
niedługim będą potrzebowały opieki całodobowej, a więc umieszczenia w ww.
instytucjach.
5. Alkoholizm i przemoc domowa.
Nadużywanie napojów alkoholowych
doprowadzające do uzależnienia od nich i związana bardzo często z tym przemoc
domowa jest w naszym kraju jednym z najpoważniejszych problemów społecznych.
W
naszej gminie zjawisko to stwarza problem złożony i trudny do przezwyciężenia.
Rodziny,
które to dotyka, wstydzą się tego problemu i nie chcą go sygnalizować, mówić o
tym i w nim tkwią, a z nimi ich najbliżsi, przy czym cierpią na tym najbardziej
dzieci. Może to prowadzić do tego i często tak jest, że dzieci wynoszą z domu
taki model rodziny i powielają go w swoim dorosłym już życiu.
Niepokojącym
jest fakt, że po alkohol sięgają dzieci w co raz młodszym wieku.
Dlatego
ważne jest tu bardzo oddziaływanie profilaktyczne.
Rodzin
z powyższym problemem korzystających z pomocy społecznej jest 14.
Część II.
Strategia rozwiązywania problemów społecznych.
1. Cel strategiczny:
Stworzenie
warunków do umożliwienia osobom i rodzinom przezwyciężenia trudnych sytuacji
życiowych, których nie są one w stanie sami pokonać wykorzystując własne
możliwości i środki.
2. Cele operacyjne:
1) Pomoc niepełnosprawnym ze szczególnym uwzględnieniem osób niepełnosprawnych od dzieciństwa.
2) Pomoc osobom i
rodzinom zagrożonym dysfunkcjami, w
szczególności bezrobociem i
alkoholizmem.
3) Rozszerzenie oferty usług na rzecz ludzi starych.
4) Pomoc na rzecz dzieci i rodzin w związku z bezradnością w
sprawach opiekuńczo - wychowawczych..
5) Podniesienie poziomu kwalifikacji i doskonalenie zawodowe
pracowników zatrudnionych w Ośrodku
Pomocy Społecznej.
CEL OPERACYJNY NR
1.
1. Pomoc osobom niepełnosprawnym ze szczególnym uwzględnieniem
osób niepełnosprawnych od dzieciństwa.
Choroba i niepełnosprawność to czynniki, które
prowadzą do pogorszenia kondycji finansowej każdej rodziny, bez względu na jej
przynależność społeczno - zawodową i miejsce zamieszkania.
Sytuacja
ta z jednej strony pociąga za sobą efekt wydatków na leczenie, rehabilitację i
różnego typu świadczenia będące udziałem rodziny, z drugiej zaś strony
następuje ograniczenie dochodów poprzez utratę pracy i przejścia na rentę,
ograniczenia aktywności zawodowej i możliwości zarobkowania innych członków
rodziny zobowiązanych do świadczeń opiekuńczych.
2. Kierunki działania:
1) Zintegrowanie
osób niepełnosprawnych ze społeczeństwem i umożliwienie im pełnego uczestnictwa
w życiu społecznym poprzez pracę socjalną z osobami niepełnosprawnymi.
2) Doradztwo
specjalistyczne i pomoc ekonomiczna (w myśl ustawy o pomocy społecznej).
3) Pomoc
przy współpracy Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w organizowaniu turnusów
rehabilitacyjnych dla osób niepełnosprawnych, wypożyczaniu sprzętu
rehabilitacyjnego oraz pobytu w Ośrodku Wsparcia dla Osób z zaburzeniami
psychicznymi.
4) Partycypowanie
w kosztach utrzymania Warsztatu Terapii Zajęciowej funkcjonującego w sąsiedniej
gminie i kosztach dowozu osób niepełnosprawnych zamieszkałych w naszej gminie
do tej instytucji.
5) Likwidacja
barier architektonicznych w najważniejszych obiektach użyteczności publicznej
położonych na terenie gminy.
6) Wczesna
interwencja w stosunku do rodzin z małymi dziećmi niepełnosprawnymi w celu
objęcia pełną profesjonalną opieką.
7) Stworzenie
warunków do dalszego funkcjonowania i życia osieroconym dorosłym
niepełnosprawnym od dzieciństwa.
3. Przewidywane efekty:
1) Usprawnienie
fizyczne i społeczne osób niepełnosprawnych.
2) Odciążenie
rodzin z osobami niepełnosprawnymi oraz poprawa ich sytuacji materialno -
bytowej.
3) Zapewnienie
dalszego życia w godnych warunkach niepełnosprawnym, którzy już nigdy nie
osiągną sprawności w stopniu umożliwiającym samodzielne funkcjonowanie.
CEL OPERACYJNY NR 2.
1. Pomoc osobom i rodzinom zagrożonym dysfunkcjami, w
szczególności bezrobociem i alkoholizmem.
Okres
bezrobocia członka rodziny dla wielu gospodarstw domowych jest szczególnie
trudny głównie w środowiskach, gdzie bezrobotny był jedynym żywicielem rodziny.
Brak
zatrudnienia wpływa negatywnie nie tylko na ekonomiczną kondycję rodziny, ale
także na pozamaterialne kwestie życia rodzinnego.
Prowadzi
także do nadużywania alkoholu i również często z tym związanej przemocy
domowej.
2. Kierunki działania:
1) Umożliwienie osobom i
rodzinom dostępu do bezpłatnego poradnictwa specjalistycznego - dalsze
finansowanie związane z funkcjonowaniem Punktu Konsultacyjnego.
2) Prowadzenie
wszechstronnej pracy z rodziną na bazie pracy socjalnej i wykorzystywanie
różnorodnych metod i technik kontraktu socjalnego.
3) Pozyskiwanie środków na
właściwą pomoc osobom i rodzinom jej potrzebującym
4) Współpraca z Powiatowym
Urzędem Pracy w zakresie pośrednictwa pracy i doskonalenia zawodowego osób
bezrobotnych.
5) Współpraca pracowników
Ośrodka ze szkołami, Policją oraz Gminną Komisją Profilaktyki i Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych.
6) Wszelkie inne działania
profilaktyczne zawarte w co roku przyjmowanym przez Radę Gminy Gminnym
Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
3. Przewidywane efekty:
1) Rozwój
niezbędnej infrastruktury pomocowej poprzez pozyskiwane środki finansowe.
2) Zwiększenie
aktywności własnej osób i rodzin.
3) Możliwość
kompleksowego rozwiązywania występujących problemów dzięki współpracy
wszystkich służb.
CEL OPERACYJNY NR 3.
1. Rozszerzenie oferty usług na rzecz ludzi starych.
Ogólna dostępność do usług bytowych,
urzędowych, mieszkaniowych, zdrowotnych a nawet intelektualnych ułatwia życie
ludziom starszym i wydłuża okres ich samodzielności społecznej.
Nieunikniony
proces starzenia się stwarza konieczność podjęcia przez społeczeństwo wielu
zadań.
2. Kierunki działania:
1) Promowanie
aktywnego trybu życia osób starszych poprzez wspieranie różnych form
działalności i inicjatyw - współpraca z Ośrodkiem Kultury w celu zawiązania i
funkcjonowania „Klubu Seniora”.
2) Rozszerzenie
usług pielęgnacyjnych i opiekuńczych dla osób starszych w miejscu zamieszkania
szczególnie poza miejscowością Bakałarzewo.
3) Wdrażanie
rządowego programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” ze szczególnym
nastawieniem na dowóz posiłków do osób starszych samotnych.
4) Umieszczanie
w domach pomocy społecznej osób wymagających całodobowej opieki i pielęgnacji.
3. Przewidywane efekty:
1) Zagospodarowanie
czasu wolnego osób starszych.
2) Zapewnienie
komfortu psychicznego oraz poczucia bezpieczeństwa osobom starszym poprzez
zabezpieczenie ich funkcjonowania w środowisku lokalnym.
3) Włączenie
osób starszych do życia w społeczności lokalnej.
4) Zapewnienie
godnego dożycia tych osób poprzez poszerzony wachlarz usług i umieszczanie w
domach pomocy społecznej.
CEL OPERACYJNY NR 4.
1. Pomoc na rzecz osób i rodzin w związku z
bezradnością w sprawach opiekuńczo - wychowawczych.
Przyczyną
zjawiska bezradności są pogarszające się warunki życia wielu rodzin, któremu
towarzyszą:
-
bezrobocie i alkoholizm,
-
brak kontroli nad spędzaniem wolnego czasu przez dzieci i młodzież,
-
niedostateczna oferta atrakcyjnych form spędzania czasu wolnego i możliwości
rozwijania
zainteresowań,
-
udział młodzieży w używaniu środków odurzających i spożywaniu alkoholu,
-
niski poziom umiejętności rozwiązywania własnych problemów.
2. Kierunki działania:
1) Wspieranie
rodzin w samodzielnym rozwiązywaniu trudnych sytuacji życiowych poprzez
zapewnienie dostępu do bezpłatnego korzystania z porad specjalistów, w tym w
szczególności: pedagoga, psychologa, prawnika i terapeuty.
2) Budowanie
grup samopomocowych w szkołach oraz w grupach rówieśniczych.
3) Stworzenie
systemu działań środowiskowych i instytucjonalnych dla rodzin ukierunkowanych
na pomoc dzieciom i młodzieży, a także innych przedsięwzięć zawartych w Gminnym
Systemie Profilaktyki i Opieki nad Dzieckiem i Rodziną.
4) Działalność
profilaktyczna z zakresu przeciwdziałania narkomanii i alkoholizmowi zawarta w
Gminnym Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
3. Przewidywane efekty:
1) Kształtowanie
umiejętności pełnienia właściwych ról rodziców zgodnie z przyjętymi normami.
2) Socjalizacja
rodziców, dzieci i młodzieży.
3) Integracja
działań pomiędzy różnymi instytucjami i organizacjami działającymi na rzecz
dzieci i rodzin.
4) Stabilizacja
problemów i przeciwdziałanie ich dalszemu pogłębianiu się.
CEL OPERACYJNY NR 5.
1. Podnoszenie poziomu kwalifikacji i doskonalenie
zawodowe pracowników oraz zwiększenie zatrudnienia pracowników socjalnych w
Ośrodku Pomocy Społecznej.
Szansą na skuteczne funkcjonowanie w
pomocy społecznej i zmniejszenie ilości osób zmuszonych sytuacją do korzystania
ze świadczeń jest przedsiębiorczość, czyli twórcze rozwiązywanie problemów i
dążenie do sukcesu przez pracowników ośrodka pomocy społecznej.
Aby to osiągnąć szczególnie istotną kwestią jest
kształcenie pracowników i poszukiwanie takich dyscyplin, które umożliwiłyby im
doskonalenie zawodowe.
2. Kierunki działania:
1) Zwiększenie
roli pracy socjalnej w działalności ośrodka pomocy społecznej.
2) Uczestnictwo
w sesjach szkoleniowych, konferencjach oraz warsztatach zajęciowych w zakresie
samodoskonalenia i kształcenia pracowników socjalnych.
3) Podjęcie
nauki przez pracownika socjalnego w celu uzyskania specjalizacji I i II stopnia
w zakresie pomocy społecznej.
4) Uświadomienie
roli i zadań pracownika socjalnego w środowisku
lokalnym poprzez upowszechnienie etosu zawodowego pracownika socjalnego.
3. Przewidywane efekty:
1) Podniesienie
jakości oferowanych przez ośrodek pomocy społecznej usług.
2) Skuteczniejsze
działania pracowników służb społecznych.
3)
Podniesienie statusu zawodowego pracownika socjalnego.
Część III. Przebieg realizacji założeń.
Strategia rozwiązywania problemów
społecznych tu przedstawiona obejmuje teren gminy Bakałarzewo.
Uczestniczyć
w niej będą mieszkańcy, instytucje i organizacje.
Realizacja
celów i zadań następowała będzie przy współpracy społeczności lokalnej oraz
instytucji miejscowych i zamiejscowych takich jak:
1.
Powiatowy Urząd Pracy w Suwałkach,
2.
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Suwałkach.
3.
Dom Pomocy Społecznej w Suwałkach.
4.
Ośrodek Zdrowia.
5.
Punkt Konsultacyjny Ośrodka Interwencji Kryzysowej.
6.
Gminna Komisja Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
7.
Ośrodek Kultury.
8.
Posterunek Policji
9.
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Suwałkach.
10.
Gimnazjum i szkoły podstawowe.
Realizacja zadań odbywać się będzie
w ciągu najbliższych sześciu lat.
Powodzenie ich i przebieg
będzie zależny od ścisłej współpracy tych podmiotów, sytuacji w gminie i
środków finansowych, które będą przeznaczane na urzeczywistnienie
przedstawionych zadań.
Ośrodek Pomocy Społecznej w
Bakałarzewie przeznaczy na realizacje działań środki własne, ponad to będzie
ubiegać się o dofinansowanie z innych źródeł.
Określone warunki gwarantują
skuteczność realizacji zadań, a mianowicie:
1.
Uświadomienie społeczności lokalnej znaczenia realizacji zaplanowanych przedsięwzięć.
2.
Konsekwentne wdrażanie w życie zaplanowanych zadań.
3.
Działania na rzecz pozyskiwania dodatkowych środków z innych źródeł niż budżet
samorządowy.
4.
Upowszechnienie celów i zadań wśród mieszkańców gminy.
Program ten jest cały czas „Otwarty”
na społeczną dyskusję oraz konstruktywne uwagi i wnioski.